Obowiązek ustanawiania w przedsiębiorstwach transportowych osób mających zarządzać transportem wynika z art. 4 ust. 1 rozporządzenia nr 1071/2009, zgodnie z którego treścią przedsiębiorca wykonujący zawód przewoźnika drogowego wyznacza przynajmniej jedną osobę fizyczną – zarządzającego transportem. Niewskazanie, na żądanie właściwego organu, zarządzającego transportem, któremu powierzono kierowanie operacjami transportowymi, poddanymi kontroli, zostało zagrożone mandatem w wysokości 5 tys. zł. Obecność zarządzających transportem ma przyczynić się do zapewnienia przez przedsiębiorstwa odpowiedniej jakości usług przewozowych.
Zarządzający transportem – kim jest?
W powyższym rozporządzeniu nie zabrakło również definicji zarządzającego transportem, przez którego należy rozumieć:
- osobę fizyczną zatrudnioną przez przedsiębiorcę lub,
- jeżeli przedsiębiorca jest osobą fizyczną, tę osobę fizyczną lub,
- w razie potrzeby, inną osobę fizyczną wyznaczoną przez tego przedsiębiorcę na podstawie umowy,
– zarządzającą w sposób rzeczywisty i ciągły operacjami transportowymi przedsiębiorcy.
Z przytoczonej definicji wynika, że funkcję zarządzającego transportem może pełnić również sam przewoźnik będący osobą fizyczną, jeżeli tylko spełnia określone wymogi i ma ku temu odpowiednie kompetencje. W pozostałych przypadkach będzie on natomiast zobligowany do tego, by wyznaczyć takiego menadżera spośród właściwych kandydatów.
Pięć warunków jakie musi spełnić zarządzający transportem
Przed osobą mającą pełnić funkcję zarządzającego transportem rozporządzenie nr 1071/2009 stawia określone wymagania.
Po pierwsze, co wynika z brzmienia powyższych przepisów, zarządzającym transportem ma prawo być wyłącznie osoba fizyczna, a nie prawna. Stanowisko zarządzającego transportem może piastować jedna lub więcej osób.
Po drugie, zarządzający transportem musi, podobnie jak przewoźnik drogowy, cieszyć się dobrą reputacją oraz mieć wymagane kompetencje zawodowe, które w Polsce potwierdza Certyfikat Kompetencji Zawodowych. Certyfikację tę przeprowadzają komisje egzaminacyjne działające przy Instytucie Transportu Samochodowego. Koszt takiego egzaminu wynosi 500 zł, z kolei za wydanie certyfikatu należy zapłacić 300 zł. W pewnych jednak przypadkach istnieje możliwość częściowego lub całkowitego zwolnienia z egzaminu. Wiedza, która jest brana pod uwagę przy uznawaniu kompetencji zawodowych, obejmuje co najmniej określone zagadnienia z prawa cywilnego, prawa handlowego, prawa socjalnego, prawa podatkowego, działalności gospodarczej i zarządzania finansami przedsiębiorstwa, dostępu do rynku, bezpieczeństwa drogowego. Ich szczegółowy wykaz znajduje się w załączniku nr 1 rozporządzenia 1071/2009.
Osoba ubiegająca się o stanowisko zarządzającego transportem powinna znać nie tylko przepisy krajowe, ale i międzynarodowe. Uzyskanie stosownego certyfikatu nie należy do zadań prostych, co wynika z rangi i znaczenia zarządzającego transportem w przedsiębiorstwie. Przygotowania do egzaminu z pewnością będą wymagać dlatego od zainteresowanych większego wysiłku i zaangażowania.
Po trzecie, zarządzającym transportem powinna być osoba mająca miejsce zamieszkania na terenie Wspólnoty.
Po czwarte, od osoby wyznaczonej do zarządzania transportem wymaga się również, by miała ona rzeczywisty związek z przedsiębiorstwem. Przepisy doprecyzowują, że powinien on polegać na przykład na tym, że jest ona jego pracownikiem, dyrektorem, właścicielem lub udziałowcem lub nim zarządza, a jeżeli przedsiębiorca jest osobą fizyczną – jest tą właśnie osobą. Zatrudnienie zarządzającego transportem może nastąpić zarówno na podstawie umowy o pracę, jak i umowy cywilnoprawnej, czy kontraktu menadżerskiego.
Po piąte, zarządzający transportem ma obowiązek, w sposób rzeczywisty i ciągły, zarządzać operacjami transportowymi tego przedsiębiorstwa. Niezdolność do kierowania operacjami transportowymi nastąpi, jeżeli zarządzający transportem utracił dobrą reputację lub jeżeli wobec niego wydano prawomocne orzeczenie zakazujące kierowania operacjami transportowymi. Gdy dojdzie do stwierdzenia niezdolności zarządzającego transportem do kierowania operacjami transportowymi, jest on zobowiązany zwrócić, w terminie nie dłuższym niż 7 dni, certyfikat kompetencji zawodowych.
Wyznaczenie osoby do wykonywania zadań zarządzającego transportem w imieniu przedsiębiorcy
Na mocy art. 7c Ustawy o transporcie drogowym przedsiębiorca może, bez wyznaczania zarządzającego transportem spełniającego powyższe warunki, wyznaczyć w drodze umowy osobę fizyczną uprawnioną do wykonywania zadań zarządzającego transportem w jego imieniu, jeżeli osoba ta spełnia warunki, o których mowa w art. 4 ust. 2 rozporządzenia nr 1071/2009. Jeden z tych warunków stanowi, że osoba występująca w tym przypadku w charakterze zarządzającego transportem, może kierować operacjami transportowymi nie więcej niż czterech różnych przedsiębiorstw, realizowanymi za pomocą połączonej floty, liczącej ogółem nie więcej niż 50 pojazdów.
Obowiązki, które spoczywają na osobie zarządzającej transportem
Podstawowym obowiązkiem osoby zarządzającej transportem drogowym jest zarządzanie, w sposób rzeczywisty i ciągły, operacjami transportowymi tego przedsiębiorstwa. W praktyce zarządzający transportem odpowiada za wiele różnorakich zadań w firmie transportowej, co wynika z szerokiego zakresu posiadanych kompetencji, które musi on wykazać, przystępując do egzaminu certyfikującego.
Na zarządzającym transportem spoczywa w szczególności opieka nad flotą (utrzymanie i konserwacja pojazdów), podstawowa księgowość, sprawdzanie umów i dokumentacji przewozowej, kontrolowanie procedur bezpieczeństwa oraz zarządzanie ładunkami i rozładunkami.
Od menadżera transportu może wymagać się w dodatku umiejętności negocjowania prawnie wiążących umów transportowych, zwłaszcza w odniesieniu do warunków przewozu, zdolności do rozpatrywania określonych roszczeń odszkodowawczych, a także znajomości formalności granicznych.
Odpowiedzialność zarządzającego transportem
Na mocy art. 92a ust. 2 Ustawy o transporcie drogowym zarządzający transportem, który naruszył obowiązki lub warunki przewozu drogowego, podlega karze pieniężnej w wysokości od 200 do 2 tys. złotych za każde naruszenie. Suma kar pieniężnych nałożonych za te naruszenia, stwierdzone podczas jednej kontroli, nie może przekroczyć jednak kwoty 3 tys. zł.
Szczegółowy wykaz naruszeń obowiązków lub warunków przewozu drogowego, o których mowa w powyższym przepisie, wraz z wysokością kar pieniężnych, znajduje się w załączniku nr 4 Ustawy o transporcie drogowym.
