W związku z tym, że nie wszystkie zniszczenia da się jednak zauważyć od razu, ustawodawca przewidział również zasady postępowania w odniesieniu do szkód ukrytych.
Protokół szkody w transporcie – zasady postępowania
Zasady sporządzania protokołu szkody w transporcie zostały uregulowane w art. 74 ust. 1 – 6 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. – Prawo przewozowe.
Protokół szkody sporządza się, jeżeli przed wydaniem przesyłki okaże się, że doznała ona ubytku lub uszkodzenia. W takiej sytuacji przewoźnik, podczas doręczenia towaru odbiorcy, jest zobowiązany do niezwłocznego, protokolarnego ustalenia stanu przesyłki wraz z okolicznościami powstania szkody.
Przewoźnik może sporządzić protokół z własnej inicjatywy, jak i na żądanie uprawnionego, gdy to właśnie on dostrzeże, że przesyłka została naruszona.
Sporządzenie protokołu i ustaleń z nim związanych powinno zostać dokonane w obecności osoby uprawnionej, czyli najczęściej odbiorcy. Jeżeli jednak jej wezwanie nie jest możliwe bądź nie zgłosi się ona w wyznaczonym terminie, przewoźnik dokonuje ustaleń w obecności osób, które zaprosił do tej czynności.
Powyższe zasady postępowania odnoszą się do szkód jawnych w transporcie, które można dostrzec na pierwszy rzut oka. W niektórych jednak przypadkach możemy mieć do czynienia ze szkodą niejawną (ukrytą), czyli taką, której ani odbiorca, ani przewoźnik nie są w stanie zauważyć z zewnątrz przy odbiorze, bez wcześniejszego rozpakowania przesyłki.
W takiej sytuacji uprawniony jest zobowiązany wystąpić do przewoźnika z żądaniem sporządzenia protokołu niezwłocznie po ujawnieniu szkody, jednak nie później niż w ciągu 7 dni od dnia odbioru przesyłki.
Protokół podpisują wszystkie osoby uczestniczące w ustalaniu stanu przesyłki. Uprawniony, który nie zgadza się z jego treścią, ma prawo zamieścić w nim zastrzeżenia oraz uzasadnienie. Gdyby jednak odmówił podpisania protokołu, fakt ten powinien zostać uwzględniony w tym dokumencie przez przewoźnika wraz z podaniem przyczyny odmowy. W każdym przypadku uprawniony otrzymuje bezpłatnie egzemplarz protokołu.
Osoba uprawniona może zostać obarczona kosztami, określonymi w taryfie, jeżeli ustalenia protokolarne podjęte na żądanie uprawnionego nie wykażą szkody w przesyłce albo wykażą jedynie szkodę stwierdzoną już uprzednio przez przewoźnika.
W przygotowywanie protokołu szkody w transporcie może zostać zaangażowany również rzeczoznawca, którego powołuje przewoźnik w porozumieniu z uprawnionym. Taka sytuacja będzie mieć miejsce w razie trudności w ustaleniu danych dotyczących czasu, rodzaju, rozmiarów lub przyczyny szkody.
Dlaczego należy sporządzać protokół szkody w transporcie?
Warto pamiętać, że przyjęcie przesyłki przez uprawnionego bez zastrzeżeń powoduje wygaśnięcie roszczeń z tytułu ubytku lub uszkodzenia, z wyjątkami przewidzianymi w ustawie. Należy do nich m.in. stwierdzenie szkody przez uprawnionego przed przyjęciem przesyłki lub zaniechanie takiego stwierdzenia z winy przewoźnika.
Sporządzenie protokołu oraz prawidłowe zgłoszenie powstałej szkody to czynności istotne dla procesu reklamacyjnego, mogące znacząco ułatwić ubieganie się o przyznanie odszkodowania od firm transportowych.
Protokół szkody ma zatem znaczenie dowodowe przy dochodzeniu roszczeń z tytułu ubytku lub uszkodzenia towaru. Mimo że niesporządzenie protokołu w momencie doręczenia nie wyklucza możliwości wystąpienia z takimi roszczeniami, w praktyce najczęściej zdarza się, że jego brak powoduje, że żądanie naprawienia szkody przez przewoźnika staje się bezskuteczne.
Zgodnie bowiem z treścią art. 6 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – (Kodeks cywilny), ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.
Protokół szkody w transporcie – wzór
Protokół szkody w transporcie, w zależności od firmy transportowej odpowiedzialnej za przewóz, może wyglądać nieco inaczej. W każdym jednak przypadku powinien zawierać:
- numer listu przewozowego,
- sposób zapakowania zewnętrznego przesyłki (m.in. karton, skrzynia, folia, paleta),
- rodzaj uszkodzenia opakowania zewnętrznego (m.in. przygniecenie),
- rodzaj i rozmiar szkody oraz przyczyny jej powstania (m.in. stłuczenie, połamanie, zamoczenie),
- datę, godzinę, miejsce dokonywania ustaleń stanu przesyłki,
- podpisy przewoźnika oraz uprawnionego.
W protokole szkody mogą pojawić się także informacje o zabezpieczeniu wewnętrznym przesyłki oraz obecności oznaczeń ostrzegawczych, takich jak symbole wskazujące na to, że jest to towar szklany lub porcelanowy, podatny na stłuczenie. Powinno znaleźć się w nim również miejsce na wskazanie przyczyn odmowy przyjęcia przesyłki przez adresata.
